Izveštaj sa preporukama primene agrotehničkih mera i tehnologije gajenja na poplavljenom području u 2014. godini
Rezultati ispitivanja zemljišta pokazuju da su utvrđene koncentracije ispitivanih teških metala uglavnom nalaze ispod maksimalno dozvoljenih vrednosti za poljoprivredna zemljišta te se ono može smatrati bezbednim sa stanovišta prisustva teških metala.
U pojedinim uzorcima je utvrđena veća koncentracija nikla i hroma (na više lokacija na području Opština Čačak, Kraljevo, Kruševac, Smederevska Palanka i Jagodina). Utvrđeni povišeni sadržaji nikla i hroma na naznačenim lokacijama odgovaraju vrednostima dobijenim ranijim ispitivanjima na ovom području. Njihovo poreklo vezuje se za prirodne geohemijske izvore. Međutim, visok nanos mulja i redukcioni uslovi u zemljištu, nastali usled poplave i dužeg zadržavanja vode, mogu da imaju za posledicu povećanu mobilizaciju (pristupačnost) većine teških metala. Zato, na ovim područjima postoji povećan rizik za gajenje lisnatog povrća (zelena salata, blitva, zelje i spanać), kultura iz familije kupusa, kao i šargarepe, rotkvice i luka.
Takođe je utvrđeno da u pojedinim uzorcima zemljišta i mulja na području Opština Rača, Topola (potez od Kragujevca ka Rudniku), Loznica, Čačak, Požega i Kosjerić (potez Tubići – Zaselje) je pored povećane koncentracije nikla i hroma utvrđena povećana koncentracija olova. Na ovim područjima postoji rizik za gajenje lisnatog povrća, zelene salate, kupusnjača, kao i korenastog povrća.
Posebno se, u pojedinim uzorcima, u visokim koncentracijama pojavljuje olovo na području Opština Požega i Kosjerić (potez Tubići – Zaselje), što nije potvrđeno prethodnim istraživanjima, kao i povećan sadržaj arsena i olova u pojedinim uzorcima u Opštini Loznica. Zbog udruženog delovanja ova tri polutanta, promenjivih oksido redukcionh uslova u zemljištu izazvanih vodama kao i nedefinisanog izvora zagađenja ne preporučuje se gajenje lisnatog povrća, zelene salate, kupusnjača, kao i korenastog povrća. Svi poljoprivredni proizvodi sa ovog područaja, a naročito sa lokacija na potezu Tubići-Zaselje, pre korišćenja odnosno stavljanja u promet moraju da budu podvrgnuti kontroli sadržaja teških metala.
Podsećamo, da je Zakon o bezbednosti hrane, jasno definisao da je zabranjeno u promet stavljati hranu koja nije bezbedna. Subjekti u poslovanju hranom u svim fazama proizvodnje i prometa su dužni da obezbede da hrana koja se nalazi u prometu bude bezbedna za upotrebu kao i da dokažu da je hrana bezbedna. Na osnovu napred navedenog subjekti u poslovanju sa hranom u prometu ne smeju da stave hranu (voće i povrće) koje sadrži povišen nivo kontaminenata. U slučaju da se u promet nađe hrana koja sadrži povišen nivo kontaminenata odgvorni su svi subjekti u poslovanju hranom od proizvođača do prometnika.
Na osnovu dobijenih rezultata analize zemljišta i mulja se ne može sa sigurnošću tvrditi da su poplave iz 2014. glavni uzročnik zagađenja na svim kontrolisanim područjima, obzirom da su i u zemljištu i u mulju utvrđeni približno jednaki sadržaji ovih metala.
Ministarstvo poljoprivrede će nastaviti kontrolu i uzorkovanje zemljišta na ugroženom području prema utvrđenom planu, sa posebnom pažnjom na lokalitete sa povećanim sadržajem teških metala.
Ukoliko je moguće, izvršiti obradu zemljišta, istu prilagoditi mehaničkom sastavu njive, zbijenosti i stanju vlažnosti. Obrada može biti redukovana čizelom ili tanjiračom ili klasičnim plugom. U oba slučaja neophodno je, čim se zemljište posle obrade blago prosuši, izvršiti zatvaranje brazde kako se zemljište nebi presušilo.
Tamo gde postoje uslovi, potrebno je pre zaoravanja ukloniti mulj, a ako nema uslova izvršiti što je moguće dublje zaoravanje i mešanje zemlje i mulja.
Na površinama gde ima visokog nanosa mulja ne preporučuje se gajenje lisnatog povrća povrće (zelena salata, blitva, zelje i spanać), kultura iz familije kupusa, kao i korenasto krtolaste vrste (šargarepe, rotkvice) i luka bez obzira na količinu teških metala.
Takođe, se ukazuje na rizik za gajenje povrća (u ovoj godini) i na površinama gde nema visokog nanosa mulja, a količina teških metala je veća od maksimalno dozvoljenih vrednosti (MDK) ovo se pre svega odnosi na lokalitete opština koje su navedene u izveštaju – Čačak, Kraljevo, Kruševac, Smederevska Palanka, Jagodina, Rača, Topola (potez od Kragujevca ka Rudniku), Loznica.
Naročito se ne preporučuje gajenje lisnatog povrća (zelena salata, blitva, zelje i spanać), kultura iz familije kupusa, kao i korenasto krtolaste vrste (šargarepe, rotkvice) i luka na pojedinim lokalitetima u opštinama Loznica, Požega i Kosjerić (potez Tubići – Zaselje).
U ratarskoj proizvodnji mogu se na svim područjima gajiti: kukuruz, soja, suncokret.
Kod kukuruza gajiti hibride FAO grupa zrenja 100, 200, 250, 280 do 300, kod soje sorte sledećih grupa zrenja 00 i 000 i kod suncokreta hibride sa dužinom vegetacije oko 100 dana.
Na osnovu utvrđenih agrohemijskih svojstava zemljišta, đubrenje i odabir kultura za gajenje u ovom vremenskom periodu će se izvršiti po preporuci stručnih lica Poljoprivrednih stručnih i savetodavnih službi Srbije.
Uprava za zaštitu bilja će na područjima zahvaćenih poplavama vršiti pojačane kontrole sadržaja teških metala u gajenim kulturama. Vanredni monitoring na hemijske kontaminente gajenih biljaka posebno će se odnositi na područja i lokalitete na kojima je izvršeno uzorkovanje zemlje, a rezultati laboratorijskih analiza pokazali povećan sadržaj teških metala.
Na osnovu ovog obaveštenja i preporuka PSSS Jagodina poziva poljoprivredne proizvođače koji planiraju gajenje nekih kultura na poplavljenom zemljištu da predhodno kontaktiraju PSSS Jagodina radi uzorkovanja zemljišta za agrohemijsku analizu,kako bi dobili odgovarajuće preporuke.Do 15.07.2014. godine agrohemijska analiza zemljišta je besplatna za sve registrovane poljoprivredne proizvođače.
Za sve dodatne informacije u vezi agrohemijske analize zemljišta obratiti se PSSS Jagodina,ulica Kapetana Koče 21 ili na telefon 221-931.
